ورق لچکی (لچکی آهن) چیست؟

لچکی آهن، اصطلاحی رایج است که به‌طور معمول در صنعت ساخت‌وساز، برای معرفی قطعه‌ای به‌کار می‌رود که به‌منظور اتصال اجزای سازه‌ها به یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. لچکی، اشکال مختلفی دارد که استفاده از آن، در تقویت مفصل بین قطعات فلزی بسیار تاثیرگذار است. به‌طور کلی، کاربرد لچکی، روشی ساده و آسان برای افزایش مقاومت و استحکام سازه به‌شمار می‌رود.

ورق لچکی (gusset plate) چیست؟

زمانی که به نام لچکی فلزی یا ورق پشت‌بند برای ساخت یک سازه اشاره می‌شود، منظور، صفحه‌ای با ضخامت نسبتا کم است که در اشکال هندسی متنوعی ساخته می‌شود. شکل لچکی، معمولا سه گوش و به شکل مثلث است، اما در اشکال چهارگوش نیز ساخته می شود. از لچکی بیشتر برای تقویت اتصالات استفاده می شود.

از آنجا که کیفیت بالای اتصالات از موارد بسیار مهم در استحکام و مقاومت نهایی سازه است، در نتیجه، لچکی نیز به‌عنوان نوعی ابزار اتصال، برای دستیابی به این هدف اهمیت زیادی دارد.

لچکی ها از ورق های فولادی ساخته می شوند و با توجه به نوع و جنس ورق، جنس لچکی نیز متفاوت خواهد بود.

آشنایی با مشخصات لچکی

یکی از مهم‌ترین مشخصات این محصول، مربوط به شکل لچکی است که به‌صورت مربع، مستطیل، ذوزنقه یا مثلث تولید می‌شود که در این بین، شکل مثلث بیشتر استفاده شده و به همین دلیل آن را لچکی* می نامند. به لچکی های چهارگوش، پلاک نیز گفته می شود.

*طبق لغت نامه دهخدا، لچکی یعنی: سه گوش. مثلث شکل. جامه یا نقشی به صورت مثلث متساوی الاضلاع.

ابعاد لچکی ها نیز با توجه به نوع کاربرد و میزان نیروهای واردشده به سازه تعیین می شود. اما معمولا صفحه لچکی، ضخامت ۲ تا ۱۰ میلی متر و قطر ۱۰*۱۰ سانتی متر دارد. در مواقعی که نیروهای واردشده بر سازه بیشتر باشد، بدون شک برای استفاده از لچکی در ساختمان باید ابعاد بزرگ‌تری را در نظر گرفت که به‌صورت یک بست در گوشه سازه به‌کار می‌رود.

انواع ورق لچکی مورد استفاده در سازه‌ها

اگر به دنبال استفاده از لچکی آهن برای تقویت سازه هستید، توجه به انواع مختلف این محصولات در انتخاب بهترین نوع لچکی به شما کمک خواهد کرد. برای تقسیم‌بندی انواع لچکی در ساختمان، معمولا از معیارهایی همچون جنس و نوع پیکربندی به صورت زیر استفاده می‌شود:

۱- انواع لچکی بر اساس جنس ورق

ورق هایی که برای ساخت لچکی آهن به‌کار می‌روند از ویژگی‌ها و مشخصات مکانیکی متفاوتی برخودارند که نوع کاربرد این محصولات را در بخش‌های مختلف سازه مشخص می‌کند. ورق های مورد استفاده برای ساخت لچکی به صورت زیر می باشد:

• لچکی با ورق سیاه: برای ساخت لچکی فولادی، معمولا از ورق‌های سیاه استفاده می شود که از نظر اقتصادی نیز به‌صرفه هستند. این نوع لچکی، بیشتر برای اتصال قطعات سنگین، مانند تیرآهن، هاش یا اجرای سقف سوله یا جرثقیل سقفی استفاده می شود.
• لچکی با ورق روغنی: ورق‌هایی که با روش نورد سرد تولید می‌شوند نیز به‌عنوان ماده اولیه برای ساخت لچکی آهن به‌کار می‌روند.
• لچکی با ورق گالوانیزه: لچکی ساخته‌شده از ورق‌های گالوانیزه، به‌ دلیل این که پوششی از جنس عنصر روی دارد در مقابل رطوبت و خوردگی مقاومت خوبی از خود نشان می‌دهد، اما مقاومت کمتری نسب به لچکی با ورق سیاه دارد.
• لچکی با ورق آلومینیومی: با توجه به اینکه لچکی آلومینیومی ظاهر زیبایی داشته اما مقاومت زیادی ندارد، به همین دلیل در بخش‌هایی از سازه مورد استفاده قرار می‌گیرد که در معرض دید است.

۲- انواع لچکی بر اساس نوع پیکربندی

برای دسته‌بندی انواع لچکی آهن، یکی دیگر از معیارهای مهمی که مد نظر قرار می‌گیرد نوع کاربرد این محصولات است که می توان آن ها را به صورت زیر معرفی کرد:

• نوع فشرده: در این مدل از پیکربندی، لچکی بین ۲ قطعه اتصال‌دهنده و با زاویه‌ای نزدیک به قائم قرار می‌گیرد.
• نوع غیرفشرده: در روش پیکربندی غیرفشرده، لچکی که در میان ۲ قطعه قرار می‌گیرد، با ایجاد زاویه‌ای بازتر از حالت قائم باعث اتصال قطعات مورد نظر می‌شود تا مقاومت سازه را بالاتر ببرد.
• نوع گسترده: برای کاربرد لچکی به شکل گسترده، با توجه به تغییر نقطه ثقل و طراحی هندسی پیچیده، چندین قطعه اتصال‌دهنده را می‌توان به‌صورت هم‌زمان به یکدیگر متصل کرد.
• نوع دولچکی: زمانی که وزن واردشده به سازه در نقطه اتصال، خیلی زیاد باشد استفاده از پیکربندی دولچکی، گزینه مناسب‌تری به ‌نظر می‌رسد.

 کاربرد لچکی در اسکلت فلزی چیست؟

لچکی آهن، به‌ عنوان یکی از مقاطع جانبی در نظر گرفته می‌شود که در انواع سازه‌ها کاربرد وسیع و گسترده‌ای دارد و برای اتصال تیرها، تقویت خرپاهای سقفی، اعضای خرپا و آب‌بندها مورد استفاده قرار می‌گیرد. از دیگر کاربردهای این محصول باید به موارد زیر اشاره کرد:

• در ساختمان‌های معمولی، انواع لچکی که دارای ضخامتی بین ۱۰ تا ۱۲ میلی‌متر هستند به ‌منظور اتصال ستون به صفحه، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
• لچکی پای ستون برای تقویت سازه در محل اتصال تیرهای اصلی و فرعی به ستون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• در اجزای مختلف پل‌ها برای تقویت اتصالات از لچکی آهن استفاده می‌شود.
• برای بالابردن مقاومت سازه‌هایی که معمولا وزن زیادی را تحمل می‌کنند نیز لچکی کاربرد دارد.

درضمن باید به این نکته اشاره کرد که در سازه‌های فلزی، زمانی که قرار باشد لچکی تیرآهن را به این مقاطع فولادی وصل کنند باید اصول و قواعد خاصی برای افزایش ایمنی، مد نظر قرار گیرد.

 روش های اتصال لچکی

جهت اتصال لچکی در سازه می‌توان از چندین روش مختلف استفاده کرد.

یکی از قدیمی‌ترین شیوه‌هایی که برای این منظور به‌کار می‌رود، ایجاد سوراخ‌هایی روی ورق پشت‌بند برای انجام فرآیند پرچینگ است.

یکی دیگر از روش‌هایی که برای اتصال لچکی به‌کار می‌رود، جوشکاری است. به این صورت که بعد از اتصال ستون یا اجزای خرپا، ورق پشت‌بند را با جوش‌دادن در جای خود ثابت می‌کنند.

امکان استفاده از پیچ‌ومهره نیز برای این کار وجود دارد. از مزایای این روش، امکان استفاده از جوشکاری یا اعمال فشار بعد از پیچ کردن لچکی است.

خوردگی لچکی و اهمیت جلوگیری از آن

گاهی امکان دارد با گذشت زمان، نفوذ رطوبت باعث ایجاد زنگ‌زدگی و خوردگی در لچکی و اتصالات شود که در صورت عدم توجه، منجر به پوسیدگی لچکی شده و استقامت اتصالات را به خطر خواهد انداخت.

خوردگی در قسمت سطحی آغاز می‌شود و با نفوذ به پیچ‌ها یا پرچ‌های ایجادشده برای اتصال، باعث ایجاد ضعف در مقاومت سازه خواهد شد. برای جلوگیری از این فرآیند باید اقدامات زیر را انجام داد:

• به‌صورت دوره‌های ۶ ماهه باید این اتصالات را بررسی کنید.
• درصورت امکان از یک سیستم تهویه در محیط مورد نظر استفاده کنید.
• به‌کارگیری پوشش‌های مناسب، مانند اپوکسی روی لچکی نیز از جمله راه‌های مناسب جهت جلوگیری از بروز خوردگی به‌شمار می‌رود.

نحوه تولید لچکی

انواع لچکی با استفاده از برش انواع ورق فولادی ساخته می شود. برای برش ورق در ابعاد مورد نظر و ساخت لچکی در شکل دلخواه نیز از دستگاه‌هایی مانند گیوتین، CNC و لیزر استفاده می گردد.

قیمت ورق لچکی و فاکتورهای تاثیرگذار بر آن

با توجه به این که از ورق‌های فولادی برای ساخت لچکی استفاده می‌شود، می‌توان گفت هر عاملی که باعث تغییر قیمت ورق شود، در نهایت روی تعیین قیمت لچکی آهن نیز تاثیرگذار است.

برخی از این عوامل، شامل نوسانات نرخ ارز، تورم، تغییر در قیمت جهانی آهن، میزان عرضه و تقاضا و برخی موارد دیگر می‌شود. درضمن، باید این را در نظر داشته باشید که وزن لچکی و شکل ظاهری آن نیز معیار مهمی برای تعیین قیمت این محصول است.